Luật sư chỉ định chỉ tham gia cho đủ thủ tục?
Theo luật, trong những trường hợp sau đây, nếu bị can, bị cáo hoặc người đại diện hợp pháp của họ không mời người bào chữa thì cơ quan điều tra, viện kiểm sát hoặc tòa án phải yêu cầu đoàn luật sư phân công văn phòng luật sư chỉ định người bào chữa cho họ hoặc đề nghị UBMTTQ Việt Nam, tổ chức thành viên của Mặt trận cử người bào chữa cho thành viên của tổ chức mình:
- a) Bị can, bị cáo về tội theo khung hình phạt có mức cao nhất là tử hình được quy định tại BLHS.
- b) Bị can, bị cáo là người chưa thành niên, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất.
Trong các trường hợp quy định tại điểm a và b khoản 2 điều này, bị can, bị cáo và người đại diện hợp pháp của họ vẫn có quyền yêu cầu thay đổi hoặc từ chối người bào chữa.
Đây là một quy định nhân văn nhưng thực tế chất lượng bào chữa của luật sư chỉ định chưa cao, còn nặng tính hình thức…
Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến việc Luật sư chỉ định chỉ tham gia cho đủ thủ tục?
Dưới đây xin được dẫn chứng, TAND TP Đà Nẵng xét xử một bị cáo bị truy tố về tội giết người theo khoản 1 Điều 93 BLHS (khung hình phạt từ 12 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình). Do trước đó bị cáo và gia đình không mời luật sư nên tòa đã chỉ định luật sư bào chữa cho bị cáo.
Luật sư chỉ định có mặt cũng như không:
Trong phần xét hỏi, vị luật sư bào chữa theo chỉ định này không tham gia, không hỏi một câu nào với lý do “nội dung vụ án đã rõ”.
Tới phần luận tội, đại diện VKS cho rằng hành vi phạm tội của bị cáo rất nguy hiểm, cố ý tước đoạt mạng sống của người khác, phạm tội có tính chất côn đồ… Tuy nhiên, do bị cáo có các tình tiết giảm nhẹ là nhân thân tốt, gia đình có công với cách mạng, đang có con nhỏ nên đại diện VKS chỉ đề nghị tòa tuyên phạt án tù chung thân.
Tranh luận lại, luật sư chỉ đứng lên nói vẻn vẹn một câu: “Tôi thống nhất về tội danh và khung hình phạt mà VKS truy tố, chỉ xin tòa xem xét giảm nhẹ vì bị cáo… có nhân thân tốt, gia đình có công với cách mạng, con đang còn nhỏ”.
Nguyên nhân liệu có phải ở thù lao quá thấp?
Trao đổi với chúng tôi, nhiều luật sư thừa nhận đúng là đã và đang có hiện tượng một số luật sư bào chữa theo chỉ định chỉ tham gia tố tụng cho có, ra tòa thì ít hỏi, không tranh luận, chỉ làm động thái đơn giản là tìm một vài tình tiết giảm nhẹ của bị cáo để đề nghị tòa xem xét khi lượng hình.
Về nguyên nhân, một luật sư lớn tuổi thẳng thắn cho biết bào chữa theo chỉ định là nghĩa vụ của luật sư. Tuy nhiên, trong thời buổi vật giá tăng vùn vụt như hiện nay, thù lao cho một luật sư của ngành luật chỉ định vẫn chỉ có 120.000 đồng/ngày xét xử và không quá 300.000 đồng/vụ án. “Thù lao chỉ mang tính tượng trưng, không đủ đổ xăng xe đi lại, trong khi thanh toán với cơ quan tố tụng thì thủ tục lại nhiêu khê, rườm rà. Do đó, một số người không chịu đầu tư công sức, thời gian, chi phí để nghiên cứu bút lục, tiếp xúc nghi can, đào sâu tìm hiểu các ngóc ngách của vụ án để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nghi can một cách tốt nhất”.
Thường xuyên được mời ở “phút 89”?
Luật sư là một nghề được trọng vọng trong xã hội, vì vậy mà nhiều người vẫn gọi họ là những thầy cãi, tôn họ lên hàng bậc thầy để thấy nghề này vốn là một nghề cao quý.
ấy vậy mà các luật sư chỉ ra là nhiều vụ án, luật sư chỉ được mời trước khi tòa mở phiên xử vài ngày, vài giờ, thậm chí… vài phút. Thời gian eo hẹp quá khiến luật sư không thể kịp gặp gỡ thân chủ hay nghiên cứu kỹ hồ sơ.
Chẳng hạn, giữa năm 2010, TAND TP Cần Thơ chuẩn bị xét xử một vụ hiếp dâm trẻ em. Bị cáo không mời luật sư nhưng thuộc trường hợp bắt buộc phải có người bào chữa nên tòa ra văn bản yêu cầu đoàn luật sư cử luật sư. Không hiểu sao văn bản này lại bị thất lạc, không đến được đoàn luật sư nên đoàn luật sư không biết để chỉ định. Hệ quả là ngày phiên tòa diễn ra thì không có luật sư. Vị thư ký phiên tòa phải chạy đôn chạy đáo tìm luật sư thay thế và gặp được một luật sư tới tham gia một phiên tòa dân sự nhưng vừa bị tạm hoãn. Sau khi nghe thư ký nhờ vả, vị luật sư này đã nhận lời ngay và vội vàng vào phòng xử… xem cáo trạng rồi bào chữa luôn cho bị cáo.
Luật sư chỉ định có phải lúc nào cũng là những người giỏi về chuyên môn?
Một người muốn trở thành Luật sư nhất thiết phải tốt nghiệp và có bằng Cử nhân Luật được đào tạo bốn năm chính quy. Sau đó, họ phải tham gia khóa đào tạo Luật sư tại Học viện Tư pháp trong thời gian sáu tháng. Tốt nghiệp khóa học này, học viên sẽ được cấp một chứng chỉ để đăng ký vào một đoàn luật sư thực tập (học việc) khoảng 18 tháng nữa. Như vậy, riêng việc đào tạo nghề đã mất thêm hai năm. Chúng ta mất khoảng sáu năm mới có thể đào tạo được một luật sư ra ngoài xã hội hành nghề. Văn thì phải ôn, võ thì phải luyện là điều mà từ ngàn xưa cha ông đã đúc rút ra, mà trong khi luật sư chỉ định đa phần là luật sư mới vào nghề.Hay đơn giản là ngay từ khi còn ngồi trên ghế giảng đường thì những cử nhân đại học luật tương lai đã không được học tại những đơn vị đào có chất lượng tốt nhất như: Đại học Luật Hà Nội, đại học Luật TP. HCM, khoa Luật của Đại học Vinh, Viện ĐH Mở Hà Nội, khoa Luật ĐH Quốc gia TP. HCM…. Sinh viên theo học ở những trường trên đây thì cho dù có học tại chức luật, hay văn bằng 2 đại học luật thì chất lượng đầu ra cũng vẫn rất đảm bảo. Vì sinh viên được đào tạo theo khung chương trình đại học Luật chuẩn của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo trang bị cho sinh viên các kiến thức, kỹ năng chuyên sâu trong tổ chức nghiên cứu, quản lý và giải quyết các vấn đề liên quan đến Luật.
Follow